Choroby przenoszone przez kleszcze!
Czy kleszcze są niebezpieczne?
Dlaczego w jaki sposób i jakie są choroby przenoszone przez kleszcze? Żyjąc w środkowo-wschodniej Europie można się cieszyć, że nie jest się narażonym na obecność wielu śmiertelnie niebezpiecznych dla człowieka zwierząt. Nie trzeba się obawiać znacznej ilości gatunków trujących pająków, hord drapieżnych ssaków czy wielu jadowitych lub chcących nas udusić wężów. Rzecz jasna poza żmiją zygzakowatą, która należy do gatunku węży jadowitych i którą można spotkać na polskich polach i w lasach. Jeśli mielibyśmy uprzeć się co do teorii, że żyjąc w pod naszą szerokością geograficzną, istnieją jednak pewne zagrożenia, związane z obecnością zwierząt, to z pewnością narażeni na nie jesteśmy na terenie naszych lasów. W tym kontekście pierwsze na myśl przychodzą duże zwierzyny takie jak dziki, wilki lub niedźwiedzie. Jednakże ich śmiertelny atak na nasze życie jest znacznie mniej prawdopodobny niż spotkanie przez nas znacznie mniejszego, lecz groźniejszego osobnika. Jest nim kleszcz, przed którym rok rocznie podczas wakacji, tak bardzo przestrzegają nas media i lekarze. Jak się okazuje – nie bez przyczyny.
Pozbądź się kleszczy - Skuteczny oprysk na kleszcze
Czym są kleszcze? Choroby odkleszczowe
Kleszcze (lxodida) są uznane przez naukowców za największe naturalne zagrożenie dla człowieka, żyjącego w klimacie umiarkowanym. Są drugim po komarze największym wektorem chorób zakaźnych u ludzi, a pierwszym u zwierząt hodowlanych. W Polsce występuje ich dokładnie 19 gatunków. Najpowszechniejszym z nich jest kleszcz pospolity (lxodes ricinus). Kleszcze należą do rzędu pajęczaków z podgromady roztoczy. Rozróżnia się je jako kleszcze twarde i kleszcze miękkie. Ich ciało składa się z gnatosomii, czyli narządu gębowego, na który składają się charakterystyczne szczękoczułki o nożycowatym kształcie oraz żądło (hypostom). Posiadają one cztery odnóża, wychodzące z obu stron idiosomy, czyli tzw. pajęczego tułowia. Jego maksymalna długość ciała może wynosić 30 milimetrów. Całościowy kształt jego ciała jest owalny lub zaokrąglony. Tym bardziej kleszcz jest najedzony – tym bardziej wypukłe przybiera kształty. Ich cykl rozwojowy składa się kolejno na kilka stadiów: jajo, larwa, od 1 do 8 stadiów nimfalnych i na końcu – osobnik dorosły.
Gdzie występują kleszcze?
Są to stworzenia, umiejące zaadaptować się do nawet bardzo niesprzyjających warunków otoczenia. Natomiast najbardziej lubią wyższe temperatury. W Polsce szczyt ich aktywności przypada na przełom maja i czerwca oraz przełom września i października. Zamieszkują najczęściej obszary łąk, lasów, parków i gęstych zarośli. Preferowany przez nie typ lasów to wilgotny las mieszany z przewagą drzew liściastych. Najwięcej znajduje się ich w okolicach ścieżek i leśnych przejść, gdzie czatują na liściach drzew. Potrafią natomiast czyhać na swe ofiary także w wysokiej ściółce leśnej, pośród jeżyn i paproci.
Fot. Gdzie występują kleszcze?
Jak atakują kleszcze?
W przypadku ataku kleszcza często używa się określenia: ukłucie. Jest to jednak nietrafione sformułowanie, ponieważ ich sposób działania polega raczej na żądleniu. Dzięki swym nożycowatym szczękoczułkom wycinają otwór w naskórku, po czym w bijają żądło w tkankę swej ofiary. Kleszcze mają większe zapotrzebowanie na krew niż komary i nie poprzestają tylko na kilkusekundowym jej pobraniu. Mogą pozostać w ciele swojej ofiary nawet do 15 dni, przez cały czas pobierając krew dla własnego użytku. Wybierają sobie miękki i ciepły fragment ciała (np. pachwiny, pachy, okolice pępka, okolice biustu, okolice genitaliów, pod kolanami, na ramionach), do którego się przytwierdzają, w czym pomaga im, produkowany przez nie zaraz po użądleniu, klei. Ponadto, aby pozostać niezauważonymi, kleszcze wydzielają również swoją ślinę, która ma dla ofiary właściwości uśmierzające ból. Dzięki temu istnieje duża szansa na to, że zaatakowany przez nie osobnik, nie zdąży się przed nimi obronić, gdyż zwyczajnie nie poczuje, że coś się w niego wkłuwa. To właśnie wraz ze wstrzykiwaną do organizmu ofiary śliną, mogą do niej dotrzeć liczne drobnoustroje chorobotwórcze. Przyjęło się twierdzić, że kleszcze atakują nas z góry, spuszczając się z koron drzew. Okazuje się, że częściej wyczekują swych ofiar z pozycji wysokich traw, licząc, że ta przypadkiem się o nie otrze. W skutecznym poszukiwaniu pożywienia pomagają im, służące do wykrywania ciepła i wydychanego dwutlenku węgla, czułe receptory.
Fot. Jak atakują kleszcze?
Choroby przenoszone przez kleszcze
Głównym celem ataku kleszczy są zwierzęta. Człowiek pada ich ofiarą jedynie w wyniku pomyłki. Z tym że, z powodu bardzo dużej liczby tych małych, ale groźnych osobników i z racji ich częstych spotkań z człowiekiem, do tej pomyłki dochodzi naprawdę nierzadko, a jej konsekwencje dla ludzi mogą być nawet śmiertelne. Kleszcze są wektorami bardzo groźnych chorób zakaźnych. Choroby odkleszczowe, są często trudne do rozpoznania we wczesnym etapie.
Fot. Choroby przenoszone przez kleszcze
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)
Kolejna groźna choroba przenoszona przez kleszcze to kleszczowe zapalenie mózgu. Jest to choroba ośrodkowego układu nerwowego, mogąca prowadzić do ciężkich schorzeń psychicznych i neurologicznych. W swej początkowej fazie kleszczowe zapalenie mózgu nie daje zbyt wielu szczególnych objawów, toteż przez długi czas kleszczowe zapalenie mózgu może zostać nierozpoznane. Zaraz po użądleniu występują reakcje organizmu podobne jak w przypadku przechodzenia grypy. Po ich ustąpieniu następuje natomiast okres bezobjawowy, po którym może pojawić się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu, rdzenia kręgowego, a także zapalenia mózgu z objawami zapalenia korzeni nerwowych. Na rynku są dostępne szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Chorobę kleszczowego zapalenia mózgu powodują wirusy z rodziny Flaviviridae. Zawarte w ślinie larwy kleszcza alergeny wywołują niewielkich rozmiarów rumieniec, lecz nie jest to tzw. rumień wędrujący.
Borelioza to choroba, jaką przenoszą kleszcze
Jest to choroba, którą kleszcze przenoszą na człowieka, otrzymując ją wcześniej od gryzoni, jeleni i saren. Podobnie jak w przypadku kleszczowego zapalenia mózgu początkowo chory odczuwa objawy grypopodobne. Natomiast po tym okresie następuje już inny zestaw reakcji. Są nimi: bóle stawów, drętwienie kończyn i palców, bóle i skurcze mięśni, drgania mięśni twarzy i reszty ciała, wysokie ciśnienie, szybkie bicie serca, porażenie nerwów, objawy podrażnienia lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mięśnia sercowego.
Babeszjoza
Ta choroba w swym przebiegu bardzo przypomina malarię. Jej początkowymi objawami jest gorączka i ogólne osłabienie organizmu. W wyniku pogorszenia może dojść do hemolizy wewnątrznaczyniowej albo do pojawienia się w erytrocytach chorego wtrętów. Choroba ta może prowadzić do śmierci.
Anaplazmoza
Geograficznym obszarem Polski, w którym jest ona najczęściej rozpoznawana, jest Podlasie. Cierpiący na nią człowiek przechodzi silne stany gorączkowe, bóle głowy, zapalenia płuc oraz krwawienie z przewodu pokarmowego.
Bartoneloza to kolejna z niebezpiecznych chorób przenoszonych przez kleszcze
Tę chorobę kleszcze przenoszą z wszy głowowej, odzieżowej oraz z pcheł kocich. Narażone na nią są szczególnie małe dzieci i osoby starsze. Do jej objawów należą stany zapalne węzłów chłonnych, oczu lub błony śluzowej. Może zostać wywołana także przez podrapanie przez zwierzę. Jej druga nazwa to choroba kociego pazura.
Gorączka Q
Jest to bakteryjna choroba, którą kleszcze przenoszą z krów, kóz, kotów, psów i owiec. Bakterie gromadzą się konkretnie w wydzielinach tych zwierząt.
Tularemia
Jej bakterie mogą znajdować się w kurzu, tkankach zwierząt, a nawet w wodzie. Kleszcze pozyskują ją od takich zwierząt jak: króliki, szczury, zające, i wiewiórki. Mogą ją przenosić również komary. Jej objawy to: silny odczyn ze strony węzłów chłonnych i śródmiąższowe zapalenie płuc.
Tibola
Jest to choroba, mająca bardzo charakterystyczny objaw. Jest nim pojawiający się w miejscu ukłucia kleszcza pojedynczy strup na owłosionej części głowy. Ponadto występuje gorączka i powiększenie węzłów chłonnych.
